موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی موسوی اردبیلی
غسل
احكام كلّى مربوط به غسل
غسل ترتيبى و ارتماسى
سؤال 248 : آيا مىتوانيم در بين غسل ترتيبى، آن را رها كنيم و به جاى آن، غسل ارتماسى به جا آوريم؟
پاسخ : صحّت آن خالى از اشكال نيست.
سؤال 249 : اگر اول، سر و گردن و بعد طرف راست و بعد طرف چپ بدن را در آب فرو ببريم، غسل ما صحيح است يا نه؟
پاسخ : صحيح است و اشكال ندارد.
سؤال 250 : آيا در غسل ترتيبى مىتوان يك عضو يا قسمتى از يك عضو را با فرو بردن در آب شست؟
پاسخ : جايز است.
شرايط و موانع غسل
خصوصيات مكان و آب غسل
سؤال 251 : آيا غسل كردن در مكان غصبى و يا در مكانى كه غير غصبى است، ولى صاحبش راضى به غسل كردن در آن مكان نيست، صحيح است؟
پاسخ : صحيح نيست.
سؤال 252 : غسل كردن در زمينى كه با پول غير مخمّس خريدارى شده، چه حكمى دارد؟ اگر حمامى را با پول خمس نداده خريده يا ساخته باشند، حكم غسل در آن
(93)
چيست؟
پاسخ : غسل كردن در مكانهاى مذكور اشكال ندارد؛ ولى بايد به زودى و بدون تأخير، خمس پرداخت شود.
سؤال 253 : كسى در منزل پدرش كه اهل خمس نيست، زندگى مىكند. اگر در اين منزل جنب شود، آيا غسل، نماز و روزه او صحيح است؟
پاسخ : اگر علم ندارد كه عين آنچه را مورد استفاده قرار مىدهد، متعلّق خمس يا زكات است، اشكال ندارد.
سؤال 254 : كسى كه مزد حمامى را از پولى كه خمس و زكات آن را نداده، مىپردازد و غسل به جا مىآورد، آيا غسل او صحيح است؟ و چنانچه بعدا پول مخمّس به جاى پول قبلى بپردازد، تأثيرى دارد يا خير؟ و آيا مىتواند به خطّ قرآن دست بزند؟ و نماز او چه حكمى دارد؟
پاسخ : ظاهرا غسلش صحيح است؛ ولى بايد خمس و زكات را بپردازد و مىتواند به خطّ قرآن دست بزند و نمازش از اين جهت اشكال ندارد.
سؤال 255 : كسى كه براى شنا بليت تهيه مىكند و به استخر مىرود، آيا با آب استخر مىتواند غسل كند؟
پاسخ : اشكال ندارد.
سؤال 256 : گاهى در آب استخر آن قدر كلر مىزنند كه چشمها را مىسوزاند. آيا با اين آب، غسل كردن صحيح است؟
پاسخ : اشكال ندارد.
سؤال 257 : بعضى از آبها آن قدر شور هستند كه پس از شستشو، اثر نمك بر روى بدن ديده مىشود. آيا طهارت (غسل و وضو) و تطهير از نجاست، با اين آب درست است؟
پاسخ : غسل كردن و وضو گرفتن با چنين آبى اشكال ندارد و همچنين تطهير
(94)
نمودن، مگر اين كه به حدّى برسد كه به آن، آب گفته نشود و به عبارت ديگر آبِ مضاف باشد.
سؤال 258 : ظرف آبى داريم. از آن ظرف آب بر مىداريم و غسل مىكنيم و در هنگام اين كار مقدارى از آب غسل به داخل ظرف مىريزد. آيا غسل، اشكالى پيدا مىكند يا خير؟
پاسخ : غسل، اشكال پيدا نمىكند.
سؤال 259 : به دلايلى آب منزل مسكونى شخصى شبههناك است. به همين علت، ايشان علاوه بر غسل در منزل، در حمام عمومى نيز غسل مىكند. آيا غسل دوم، رافع شبهه غسل اولى مىشود و آيا با غسل دوم، بدون وضو مىتوان نماز خواند؟
پاسخ : در مفروض سؤال، غسل دوم احتياطى است و بعد از آن، حدث قطعا رفع مىشود و شبههاى باقى نمىماند و اگر جنب شده باشد و پس از شروع به غسل اول تا بعد از غسل دوم حدثى از او صادر نشده باشد، براى نماز، احتياج به وضو نيست.
سؤال 260 : كسى كه آب براى انجام دادن غسل و وضو ندارد و پول و وسيلهاى هم براى تهيه آب نزدش موجود نيست، آيا لازم و واجب است كه از همراهان خود (ولو با درخواست هديه دادن آب به او) طلب آب نمايد يا اين كار، حكم ديگرى مثل استحباب يا كراهت يا مباح بودن را دارد؟
پاسخ : اگر ذلّت و خوارى در طلب اهداى آب نباشد، لازم است آب را به دست آورد، والاّ لازم نيست؛ بلكه در بعضى از صور ذلّت، خالى از اشكال نيست.
جارى شدن آب بر بدن
سؤال 261 : آيا بين غسل و وضو تفاوتى از جهت جارى شدن آب بر بدن وجود دارد؟
(95)
پاسخ : در بين غسل و وضو تفاوتى نيست و در هر دو بايد آب بر بدن جارى شود و صدق عرفىِ جارى شدن كافى است.
سؤال 262 : اگر براى غسل كردن، پارچهاى را مرطوب كنيم و به بدن بكشيم، به طورى كه رطوبت بسيار مختصرى به بدن برسد و آب هم جارى نشود، غسل ما صحيح است يا باطل؟
پاسخ : اگر جارى نشود، صحيح نيست.
وجود مانع در اعضاى غسل
سؤال 263 : اگر قبل از غسل و پس از بررسى كردن بدن، يقين يا اطمينان كند كه مانعى در بدنش نيست، ولى بعد از غسل بفهمد كه مانعى موجود بوده، حكمش چيست؟
پاسخ : اول مانع را بر طرف مىكند و همان طور كه در مسأله 373 توضيح المسائل ذكر شده، اگر مانع در طرف چپ باشد، شستن همان مقدار كافى است و اگر در طرف راست باشد، بايد بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف چپ را بشويد و اگر در قسمت سر و گردن باشد، بعد از شستن آن مقدار، اول طرف راست و بعد طرف چپ را دوباره بشويد.
سؤال 264 : آيا استفاده از لنز (عدسى) كه داخل چشم قرار داده مىشود و قابل بيرون آوردن است، صدمهاى به غسل و وضو مىزند؟
پاسخ : اگر در داخل چشم قرار داده شده، براى غسل و وضو اشكالى ندارد.
كمك گرفتن در غسل
سؤال 265 : آيا در غسل واجب، فرد ديگرى مىتواند كمك كند و آب لازم را بر بدن انسان بريزد يا اين كه لازم است اين عمل توسط خود فرد صورت گيرد؟ و در فرضى كه براى شخصى چنين امكانى وجود نداشته باشد، تكليفش چيست؟
پاسخ : اگر آب توسط فرد ديگرى ريخته شود و غسل كننده خودش اعضاى
(96)
غسل را بشويد و آب را بر آنها جارى كند، بنا بر احتياط واجب غسل او باطل است، مگر اين كه خودش توانايى اين كار را نداشته باشد كه در اين صورت مىتواند به مقدار لازم از فرد ديگرى كمك بگيرد.
تأخير غسل از وقت نماز
سؤال 266 : كسى مىداند كه به اندازه غسل كردن وقت ندارد و با اين حال غسل مىكند. حال بعد از غسل، چه وقت باقى مانده باشد يا نباشد، اين غسل چه حكمى دارد؟
پاسخ : اگر علمش مطابق واقع بوده است و وقت براى غسل نبوده، غسلش باطل است، والاّ اگر قصد قربت محقّق شده باشد، غسلش صحيح است.
سؤال 267 : كسى به گمان اين كه وقت نماز داخل شده، به نيّت نماز غسل كرده و بعد از غسل متوجه شده كه هنوز وقت نماز نشده است. آيا مىتواند با اين غسل نماز بخواند؟
پاسخ : مىتواند.
شك در غسل
سؤال 268 : كسى كه به قصد غسل كردن به حمام مىرود، ولى بعد از حمام كردن شك مىكند كه غسل را انجام داده يا نه، چه كار بايد بكند؟
پاسخ : بنا را بر غسل نكردن بگذارد و براى نماز و اعمال مشروط به طهارت، غسل كند.
موارد ديگر
سؤال 269 : مىدانيم كه در غسل ترتيبى، مىتوان بين شستن سر و گردن و شستن سمت راست و شستن سمت چپ فاصله انداخت. آيا اين كار را در يك قسمت هم مىتوان انجام داد؟ مثلاً آيا مىتواند نيمى از سر و گردن را بشويد و پس از مدتى نيمه
(97)
ديگر را بشويد و همين طور در طرف راست يا چپ بدن اين كار را انجام دهد؟
پاسخ : مىتواند؛ چون در غسل، موالات شرط نيست.
سؤال 270 : اگر در بين غسل جنابت يا غسلهاى واجب ديگر يا غسلهاى مستحبّى حدث اصغر پيش بيايد، چه اثرى بر اين غسلها دارد و آيا مقدار انجام شده از غسل را باطل مىكند؟
پاسخ : غسل را باطل نمىكند؛ لكن غسل جنابتى كه حدث اصغر در بين آن پيش آمده، كفايت از وضو نمىكند.
سؤال 271 : در جايى كه هم غسل لازم است و هم وضو، مثل كسى كه مسّ ميّت نموده و مىخواهد نماز بخواند، آيا ترتيبى بين غسل و وضو و يا تيمّم بدل از آن دو لازم است رعايت شود يا خير؟
پاسخ : مخيّر است و هر كدام از غسل و وضو را جلوتر و يا عقبتر انجام دهد، كافى است؛ ولى بهتر اين است كه وضو را مقدّم كند و همچنين مقدّم كردن تيمّم بدل از وضو بر تيمّم بدل از غسل بهتر است.
غسلهاى واجب
جنابت
خروج مَنى از مرد
سؤال 272 : كسى كه گاهى ديوانه مىشود و يا بر اثر بيمارى گاهى غش مىكند، اگر در آن حال، بدون اين كه خودش بفهمد، منى از او خارج شود، آيا جنب محسوب مىشود؟
پاسخ : اگر يقين كند منى از او بيرون آمده، جنب است و بايد براى نماز و اعمالى كه طهارت براى آنها شرط است، غسل كند.
سؤال 273 : كسى كه بر اثر مريضى و بدون اختيار، منى از او خارج مىشود و خروج منى از روى شهوت نبوده و با جستن و سست شدن بدن همراه نيست، وظيفهاش در امر
(98)
طهارت و نماز چگونه است؟
پاسخ : اگر يقين كند كه منى است، وظيفهاش تطهير محلّ آلوده شده به منى و غسل نمودن است و اگر نمىتواند غسل كند و عذر شرعى دارد، تيمّم كند و نماز بخواند.
سؤال 274 : مردى كه به سبب بيمارى به طور دائم از او منى خارج مىشود، براى غسل و نماز چه وظيفهاى دارد؟
پاسخ : اگر يقين كند آنچه خارج مىشود، منى است، بايد تا مىتواند براى نماز غسل كند و اگر حرجى باشد و با مداوا و راههاى ديگر خوب نشود، به مقدار ممكن غسل كند و اداى نمازها را تا مىتواند طورى قرار دهد كه با غسل واقع شود و اگر غسل كردن ممكن نيست و يا حرجى است، با تيمّم بدل از غسل نماز بخواند.
سؤال 275 : اگر مردى در لباس خود منى مشاهده كند، ولى نداند كه از خود اوست يا از ديگرى، آيا بايد غسل جنابت كند؟ و اگر بداند كه منى از خود اوست، ولى نداند كه منى سابق است كه براى آن غسل كرده است يا منى جديد است كه برايش غسل نكرده، چه بايد بكند؟
پاسخ : در صورت اول، بر او غسل واجب نيست؛ ولى در صورتى كه در لباس مختصّ به او منى پيدا شود، بنا بر احتياط واجب بايد غسل كند و در صورت دوم نيز غسل واجب نيست؛ ولى احتياط مستحب اين است كه غسل كند.
سؤال 276 : بيمارى ادرارش در داخل كيسه ادرارى كه متصل به خودش است، جمع مىشود. اگر داخل كيسه ادرار، مايعى مشاهده كند و شك كند كه منى است يا نه، تكليفش چيست؟
پاسخ : اگر يقين نكند كه منى است و از او بيرون آمده، غسل بر او واجب نيست، مگر در موردى كه قبلاً منى از او بيرون آمده و استبراء به بول نكرده
(99)
باشد كه در اين صورت حكم منى را دارد.
سؤال 277 : اگر در آزمايش ادرار شخصى اسپرم مشاهده شود، آيا جنب محسوب مىشود و تكليف نمازها و روزههاى او در مدتى كه مطلع نبوده، چيست؟
پاسخ : صرف مشاهده اسپرم در ادرار، اگر موجب اطمينان بر خروج منى نباشد، باعث جنابت نيست.
سؤال 278 : كسى كه بعد از خروج منى، استبراء به بول كرده و بعد غسل نموده و بعد از غسل، رطوبتى كه مشكوك بين بول و منى است، از او خارج شده، اين رطوبت را بايد بول قرار دهد يا منى؟
پاسخ : محكوم به بول است.
سؤال 279 : فردى بعد از خارج شدن منى، بدون استبراء كردن غسل جنابت مىكند و بعد از غسل جنابت، بول و استبراء مىنمايد و بعد از استبراء، آب مشكوكى مشاهده مىكند كه مردّد بين بول و منى است. حالا بايد غسل كند يا وضوى تنها كافى است؟
پاسخ : اگر بعد از بول و استبراء كردن و قبل از خروج آب مشكوك وضو نگرفته باشد، وضو كافى است و غسل لازم نيست، اگر چه بهتر است غسل را هم انجام دهد.
سؤال 280 : شخصى كه بعد از غسل جنابت، رطوبت مشكوكى را مىبيند و شك دارد كه قبل از غسل جنابت، استبراء كرده يا نه، چه حكمى دارد؟
پاسخ : بنا را بر استبراء نكردن بگذارد و غسل كند و احتياط اين است كه وضو هم بگيرد.
سؤال 281 : اگر آبى از انسان در حال خواب خارج شود و انسان در حال خواب يا بعد از بيدارى نفهمد كه علائم سه گانه مربوط به منى را داراست يا خير، تكليفش چيست؟
پاسخ : اگر به واسطه بعضى علائم و ساير قرائن و خصوصيات، اطمينان پيدا
(100)
نكند كه منى است، حكم منى ندارد، مگر اين كه بعد از جنابت باشد و استبراء به بول نكرده باشد.
خروج منى و استمناء در زنان
سؤال 282 : گفته شده: «آبى كه از زن خارج شود و داراى علامات منى باشد، موجب غسل مىگردد و نجس است». اكنون سؤال اين است كه آيا اين غسل، كفايت از وضو مىكند يا نه؟
پاسخ : اگر آبى كه از زن خارج مىشود، با شهوت همراه باشد و پس از آن بدن وى سست شود، بنابر احتياط بايد هم غسل كند و هم وضو بگيرد.
سؤال 283 : اگر زن بر اثر ملاعبه با همسر، بدنش كاملاً سست شود، آيا غسل جنابت بر او واجب مىشود؟
پاسخ : اگر آبى كه از زن خارج مىشود، با شهوت همراه باشد و پس از آن بدن وى سست شود، بنابر احتياط بايد هم غسل كند و هم وضو بگيرد.
سؤال 284 : آيا ممكن است زنان و دختران (بدون عمل مقاربت) در خواب يا بيدارى جنب شوند؟ در صورت امكان و وقوع اين امر، چه وظيفهاى دارند؟
پاسخ : جنب شدن زنها و دخترها (بدون مقاربت) ممكن است و در صورتى كه به بيرون آمدن منى از خودشان يقين كنند، بايد غسل جنابت كنند.
سؤال 285 : آيا امكان استمناء در زنان وجود دارد؟
پاسخ : استمناء براى زن امكان دارد و حرام است و اگر يقين كند منى خارج شده، بايد غسل كند.
جنابت از حرام
سؤال 286 : آيا بعد از غسل جنابت از حرام، وضو هم لازم است يا غسل به تنهايى كافى است؟
(101)
پاسخ : وضو لازم نيست و غسل جنابت، كافى است.
سؤال 287 : اگر كسى از حرام جنب شود، با آب سرد بايد غسل كند يا آب گرم؟
پاسخ : با هر آبى (سرد يا گرم) مىتواند غسل كند و عرق جنب از حرام، نجس نيست و مانع غسل و نماز نمىشود.
سؤال 288 : آيا وطى كردن حيوان، بدون انزال، غسل جنابت دارد؟ و در اين صورت، غسل جنابت كفايت از وضو مىكند؟
پاسخ : در وطى كردن حيوان، بدون انزال، احتياطا بايد بين غسل جنابت و وضو جمع نمايد.
سؤال 289 : كسى كه از راه استمناء جنب مىشود، در چه شرايطى بايد اعمال واجب خود، مانند نماز و روزه را انجام دهد؟
پاسخ : استمناء، حرام است و نبايد انجام دهد و چنانچه از راه استمناء جنب شود، بايد بعد از غسل جنابت، نماز و روزه خود را به جا آورد.
ديگر احكام جنابت
سؤال 290 : زنى كه در حال جنابت است، اگر قبل از غسل كردن حيض شود، آيا مىتواند در حال حيض، غسل جنابت را انجام دهد و بعد از پاك شدن از حيض، فقط نيّت غسل حيض را بنمايد يا بايد صبر كند و بعد از پاكى از حيض، نيّت هر دو غسل را كند؟
پاسخ : اقوى اين است كه غسل جنابت زن حائض در حال حيض، صحيح است و اشكال ندارد؛ ولى مىتواند صبر كند و پس از پاك شدن از حيض، هر دو غسل را يك جا انجام دهد.
سؤال 291 : اگر كسى در مسجد بخوابد و محتلم شود، آيا براى غسل كردن بايد از مسجد خارج شود يا در داخل مسجد هم مىتواند غسل كند؟
(102)
پاسخ : اگر وقت خروج از مسجد، كمتر از مكث براى تيمّم است، بايد زود بيرون بيايد و اگر مكث براى تيمّم، مساوى و يا كمتر از وقت خروج از مسجد است، تيمّم كند و سپس از مسجد خارج شود و اگر زمان غسل، مساوى با زمان تيمّم و يا كمتر از آن است، غسل كند.
سؤال 292 : اگر دو نفر باشند كه يكى جنب و ديگرى بدون وضو است و آبى كه موجود است، فقط براى يكى از آنها كافى است، كدام يك در استعمال آب، بر ديگرى مقدّم است؟
پاسخ : اگر يكى از آنها مالك آب باشد و يا اين كه مالك آب، فقط به يكى از آنها اجازه استفاده از آب را داده باشد، بايد همان فرد آب را در وضو يا غسل مصرف كند، وگرنه فرد جنب، بنا بر احتياط در مصرف آب براى غسل كردن مقدّم است.
سؤال 293 : كسى غسل جنابت كرده و نمىداند كه بعد از غسل، حدثى كه وضو را باطل مىكند از او سر زده يا خير و احتياطا وضو مىگيرد. تكليف او چيست؟
پاسخ : در مفروض سؤال، وضوى احتياطى اشكال ندارد، اگر چه لازم نيست.
سؤال 294 : بدن فردى بعد از غسل جنابت هنوز خيس است. اگر اين شخص بول كند، آيا غسل وى باطل مىشود؟
پاسخ : باطل نيست؛ ولى براى نماز بايد وضو بگيرد.
سؤال 295 : اگر انسان بداند كه در وقت نماز، امكان غسل كردن ندارد، آيا اجازه نزديكى با همسر خود را دارد؟
پاسخ : مانعى ندارد.
سؤال 296 : كسى كه در مهمانى، جنب مىشود و از روى حيا و شرم به حمام اين منزل نمىرود، آيا جايز است در قسمت ديگرى از خانه، بدون اين كه صاحب خانه متوجه
(103)
شود، غسل كند و در صورت جايز نبودن، آيا تيمّم كردن صحيح است؟
پاسخ : خجالت و شرم نمودن از صاحب خانه عذر شرعى نيست. بايد در محلّى كه ميزبان راضى است، غسل كند و نماز را در وقت بخواند و اگر تأخير كرد و وقت تنگ شد، بايد تيمّم نمايد و نماز را بخواند.
سؤال 297 : اگر شخص جنب وارد مسجد شود، آيا بيرون كردن او واجب است يا نه؟ و اگر شخص جنب، ديوانه يا بچه يا غير ملتفت باشد، چه حكمى دارد؟
پاسخ : بيرون كردن جنب از مسجد از باب نهى از منكر و يا جلوگيرى از هتك مسجد و يا سرايت نجاست به مسجد واجب است.
حيض
سؤال 298 : رحم زنى را طىّ يك عمل جراحى خارج نمودهاند، خونى كه از مجراى عادى خارج مىشود، محكوم به چيست؟
پاسخ : در فرض سؤال، مسأله محلّ اشكال است.
سؤال 299 : زنى جهت جلوگيرى از حاملگى از دستگاه IUD استفاده مىكند، اگر خونريزى برايش پيش بيايد، تكليفش چيست؟
پاسخ : اگر در ايّام عادت است و يا صفات حيض را دارد، بايد به احكام حيض عمل نمايد و اگر اين طور نيست و خون دمل و جراحت هم نيست، محكوم به استحاضه است.
سؤال 300 : زنى كه هميشه فاصله ديدن دو خون حيض براى او چهل روز است، صاحب عادت وقتيه است يا خير؟
پاسخ : صاحب عادت وقتيه است.
سؤال 301 : با توجه به اين كه در آخر حيض، معمولاً لكهبينى و ترشّحات وجود دارد، چه موقع حكم مىشود كه زن از حيض پاك شده است؟
(104)
پاسخ : پاك شدن، منوط به اين است كه خون بند بيايد و هيچ لك و ترشّحى از خون نبيند و در داخل هم خون نباشد.
سؤال 302 : زنى كه احتمال پاك شدن از حيض را مىدهد، آيا مىتواند غسل كند و نماز بخواند يا بايد صبر كند تا يقين به پاكى پيدا نمايد و بعد غسل كند؟
پاسخ : در مورد سؤال، بايد خود را وارسى كند، به اين نحو كه پنبهاى در فرج وارد كند، اگر پاك بيرون آمد، غسل كند و نماز بخواند و اگر آلوده به خون بيرون آمد، بايد صبر كند تا پاك شود و يا ده روز بگذرد. بلى، اگر به قصد رجا غسل كند و نماز بخواند و بعد معلوم شود كه پاك بوده، غسل و نماز او صحيح است.
سؤال 303 : در بعضى از مسائل حيض و نفاس و استحاضه، براى به دست آوردن حكم شرعى، لازم مىشود كه چيزى مانند پنبه، داخل فرج شود تا مكلّف از وضعيت خود اطلاع پيدا كند. امروزه شايد بسيارى از زنان به جهت جلوگيرى از بيمارى و ورود ميكروب، حاضر به انجام اين كار نباشند. در اين صورت چگونه وظيفه خود را بايد تشخيص دهند؟
پاسخ : انجام دادن اين كار با پارچه و يا هر چيز تميز و بهداشتى ديگر كه مىتوانند وضعيت خود را با آن تشخيص دهند، اشكال ندارد.
سؤال 304 : زنى كه در اواخر وقت نماز، از خون حيض پاك شده و نمىداند كه آيا فرصت كافى براى تحصيل طهارت و خواندن نماز دارد يا نه، چه وظيفهاى دارد؟
پاسخ : وظيفهاش اين است كه تيمّم كند و سپس نماز بخواند.
سؤال 305 : زنى كه از خون حيض پاك شده و مىخواهد نماز بخواند، ولى آب كافى براى غسل و وضو ندارد، بلكه آب، براى انجام دادن يكى كافى است، چه كند؟ اگر آب كافى دارد، ولى وقت انجام دادن هر دو را ندارد، چه حكمى دارد؟
(105)
پاسخ : در هر دو صورت، بنا بر احتياط غسل مقدّم است.
سؤال 306 : زنى جنب شده است و قبل از غسل جنابت، حيض مىشود. اگر بعد از پاكى از خون حيض، تنها به نيّت حيض يا تنها به نيّت جنابت غسل كند، چه حكمى دارد؟
پاسخ : چنانچه با نيّت غسل جنابت و يا با نيّت هر دو (جنابت و حيض) و يا با نيّت رفع حدث موجود، غسل را انجام دهد، كافى است و اگر تنها حيض را نيّت كند، بنا بر احتياط كفايت از غسل جنابت نمىكند.
سؤال 307 : براى حلال شدن كارهايى كه به سبب حيض بر زن حرام شده است، آيا تنها غسل حيض كافى است يا بايد به همراه آن، وضو نيز گرفته شود؟
پاسخ : غسل حيض كافى است.
سؤال 308 : زنى كه حيض نمىشود، نسبت به نماز و روزه و مقاربت با همسر و ورود به مسجد و مسّ خط قرآن، چه وظيفهاى دارد؟
پاسخ : اگر خون حيض نمىبيند، وظيفهاش اين است كه وضو بگيرد و نماز بخواند و روزه بگيرد و نزديكى با همسر و ورود به مسجد اشكال ندارد و اگر وضو داشته باشد، مسّ خط قرآن برايش جايز است.
سؤال 309 : شروع سنّ يائسگى، با سال قمرى محسوب مىشود يا با سال شمسى؟
پاسخ : با سال قمرى محسوب مىشود، نه با سال شمسى.
موارد حرام و مكروه بر جنب و حائض
سؤال 310 : آيا جنب يا حائض مىتواند در حرمهاى ائمه معصومين عليهمالسلام از يك در داخل و از در ديگر خارج شود و در حين عبور كردن زيارت نامه بخواند يا نه؟
پاسخ : احتياط اين است كه مشاهد ائمه معصومين عليهمالسلام در حرمت مكث نمودن، مانند مساجد است؛ اما عبور كردن و خواندن زيارت نامه (در حال عبور)، به شرط اين كه باعث مكث نمودن نشود، اشكال ندارد.
(106)
سؤال 311 : ورود و توقّف شخص جنب يا حائض در حرم امامزادگان چه صورتى دارد؟
پاسخ : ورود و يا توقّف شخص جنب يا حائض در حرم امامزادگان اشكال ندارد، مگر آن كه افراد ديگر از موضوع مطّلع باشند و احيانا نسبت به بعضى از امامزادگان، هتك حرمت محسوب شود.
سؤال 312 : همراه بودن قرآن با شخص جنب يا حائض، مباح است يا مكروه؟
پاسخ : همراه بودن قرآن با جنب و حائض اشكال ندارد ومسّ خطّ قرآن، حرام و مسّ جلد قرآن و حواشى آن مكروه است.
سؤال 313 : اين كه گفته مىشود: «خواندن بيش از هفت آيه از قرآن مجيد براى حائض و جنب مكروه است»، آيا به اين معناست كه نخواندن آن بهتر از خواندن است يا مراد اين است كه ثواب قرائت او از غير حائض و غير جنب كمتر است؟
پاسخ : به اين معناست كه ثوابش كمتر از ثواب خواندن قرآن در غير حالت جنابت و حيض است، نه اين كه نخواندن، بهتر از خواندن است.
سؤال 314 : شخصى جنب شده و مىخواهد بخوابد و براى رفع كراهت خوابيدن در حالت جنابت، نمىتواند وضو بگيرد. اگر بخواهد تيمّمى براى رفع كراهت خوابيدن انجام دهد، بايد بدل از غسل جنابت باشد يا بدل از وضوىِ رافعِ كراهت؟
پاسخ : تيمّم بايد بدل از غسل جنابت باشد، اگر چه مىتواند بدون اين كه قصد بدليت كند، تيمّم را به قصد قربت مطلقه به جا آورد.
استحاضه
سؤال 315 : به چه خونى، خون استحاضه گفته مىشود؟
پاسخ : خون استحاضه به طور اغلب، خونى زرد رنگ و سرد و رقيق است و بدون فشار و سوزش بيرون مىآيد؛ ولى ممكن است گاهى سياه يا سرخ و گرم
(107)
و غليظ باشد و با فشار و سوزش بيرون بيايد، و هر خونى كه از قروح و جروح نيست و به حيض و نفاس بودن او حكم نشده، محكوم به استحاضه است، مگر رحم را خارج كرده باشند كه در آن صورت جارى كردن حكم استحاضه بر آن، محلّ اشكال است.
سؤال 316 : اگر زنى بعد از پنجاه سالگى هنوز حامله مىشود، خونهايى كه به طور ماهانه و بيش از سه روز مىبيند، خون حيض است يا استحاضه؟
پاسخ : خونهايى كه بعد از تمام شدن پنجاه سال ديده مىشود، حكم استحاضه را دارد، مگر اين كه آن زن، قرشيّه باشد كه در اين صورت بايد بعد از پنجاه سال تا شصت سالگى احتياط كند و بين تروك حيض و واجبات استحاضه را جمع نمايد.
سؤال 317 : خونى كه مىدانيم خون حيض نيست و مشتبه بين خون استحاضه و خون دمل و زخم است، چه خونى محسوب مىشود و چه حكمى دارد؟
پاسخ : اگر با ساير امارات، معلوم نشود كه خون دمل و يا خون زخم است، بنا بر احتياط محكوم به استحاضه است.
سؤال 318 : اگر زن مستحاضهاى كه وظيفهاش غسل استحاضه است، جنب شود و فقط نيّت غسل جنابت كند، كفايت از غسل استحاضه مىكند يا خير؟
پاسخ : غسل جنابت، از همه اغسال كفايت مىكند و احتياج به غسل استحاضه نيست.
سؤال 319 : لكهبينى خانمها، حكم حيض را دارد يا استحاضه؟
پاسخ : اگر كمتر از سه روز باشد، حيض نيست و اگر بيشتر از ده روز باشد و خون دمل و جراحت نباشد، محكوم به حكم استحاضه است و در غير اين دو صورت، مسأله داراى تفصيلاتى است كه در توضيح المسائل ذكر شده است.
(108)
نفاس
سؤال 320 : زنى كه بعد از زايمان، مدتى طولانى خون مىبيند، چه وظيفهاى دارد؟
پاسخ : به مقدار ايّام عادت در حيض را نفاس قرار دهد و بعد از آن محكوم به حكم استحاضه است، اگر چه احتياط، جمع بين تروك نفساء و اعمال مستحاضه تا هجده روز است.
سؤال 321 : زن حاملهاى كه به علت تصادف با ماشين، چند روز از رحمش خون مىآيد و سپس بچهاش سقط مىشود و بعد هم چندين روز خون مىبيند، حكم اين خونها چيست؟
پاسخ : خونهايى كه پس از سقط بچه مىبيند، اگر از ده روز بيشتر نباشد، خون نفاس است و بايد به احكام نفاس عمل كند و اما خونهاى پيش از ولادت، خواه ايّام عادت باشد و يا نباشد و خواه متصل به خون نفاس باشد ـ چنانچه ظاهر سؤال است ـ و يا نباشد، در همه اينها اگر بداند كه خون قروح و جروح نيست، بايد احتياط كند؛ يعنى از محرّمات اجتناب نمايد و واجبات را با انجام دادن اغسال انجام دهد.
سؤال 322 : اگر به واسطه جراحى يا سقط طبيعى، بخشى از جنين خارج شود و بخش ديگر، مثلاً بيست روز بعد خارج شود، خونى كه در اين بيست روز و پس از آن مشاهده مىشود، چه خونى محسوب مىشود؟
پاسخ : اگر به خونى كه در اين مدت (مثلاً بيست روز) ديده، عرفا خون ولادت گفته شود و استمرار نيز داشته باشد، همه آن محكوم به نفاس است و خونى كه بعد از خارج شدن تمام طفل ديده مىشود، فقط تا ده روز خون نفاس محسوب مىشود.
سؤال 323 : اگر بچه در شكم مادر بميرد و بعد از مردن، از شكم خارج شود، آيا خونى كه بعد از خروج جنين مرده ديده مىشود، نفاس است؟
(109)
پاسخ : احكام نفاس بر آن جارى است.
سؤال 324 : در بسيارى از موارد به هنگام تولد، بچه را با عمل جراحى و پاره كردن شكم از غير مجراى طبيعى به دنيا مىآورند. آيا خونى كه بعد از تولد او از مجراى طبيعى خارج مىشود، حكم نفاس را دارد يا خير؟
پاسخ : خونى كه در وقت ولادت بچه ـ اگر چه به وسيله جراحى بيرون آورده شود ـ از مجراى طبيعى بيرون مىآيد، خون نفاس است؛ ولى خونى كه به سبب جراحى از محلّ جراحى بيرون مىآيد، خون نفاس نيست.
سؤال 325 : آيا كارهايى كه بر زن حائض حرام است، بر زنى كه خون استحاضه يا نفاس هم ديده، حرام است يا خير؟
پاسخ : بنا بر احتياط واجب كارهايى كه بر زن حائض حرام است، بر نفساء نيز حرام است و زنى كه در استحاضه متوسطه يا كثيره است، قبل از غسل واجب، نزديكى شوهر با او بنا بر احتياط جايز نيست و بنا بر احتياط حتى اگر غسل و وظايف ديگر خود را انجام داده باشد، نمىتواند جايى ازبدن خود را به خطّ قرآن برساند.
سؤال 326 : در صورت شك بين خون نفاس و خون زخم، وظيفه زن چيست؟ و چنانچه لباسش آغشته به اين خون شود، حكم خون نفاس را دارد يا زخم را؟
پاسخ : اگر پس از ولادت بچه و قبل از گذشتن ده روز باشد، محكوم به حكم نفاس است و اگر پس از ده روز از ولادت بچه باشد، نفاس نيست.
مسّ ميّت
سؤال 327 : اگر انسان چند ميّت را لمس كند، يك غسل مسّ ميّت بر او واجب مىشود يا چند غسل؟
پاسخ : يك غسل براى مسهاى متعدد كافى است.
(110)
سؤال 328 : چنانچه دست پزشك با جنين مرده در داخل شكم مادر تماس پيدا كند، آيا غسل مسّ ميّت بر او واجب مىشود؟ و آيا زير چهار ماه يا بالاى چهار ماهه بودن جنين مرده، تأثيرى در حكم دارد يا خير؟
پاسخ : بنا بر اظهر، موجب غسل نمىشود.
سؤال 329 : اعضاى داخلى بدن شخص زنده كه با عمل جراحى جدا مىشوند يا اعضاى داخلى ميّت كه به سبب تشريح خارج مىشوند، آيا سبب نجاست و وجوب غسل مسّ ميّت به جهت تماس با آنها مىشوند؟
پاسخ : عضو جدا شده از انسان زنده يا انسان مردهاى كه غسل يا تيمّم داده نشده، نجس است و موجب نجاست نيز مىشود؛ اما نسبت به غسل مسّ ميّت، چنانچه از انسان زنده جدا شده و مشتمل بر استخوان باشد، سبب وجوب غسل مىشود؛ ولى اگر گوشت بدون استخوان باشد، موجب غسل مسّ ميّت نمىشود؛ اما اگر از ميّت جدا شده، بنا بر احتياط واجب، مطلقا غسل لازم است.
سؤال 330 : گاهى عمل CPR (احياى قلبى ـ ريوى) در فردى كه مرده، ولى اميد به بازگشتش وجود دارد، يكى دو ساعت ادامه مىيابد. با توجه به اين كه بدن بيمار در طول اين مدت سرد مىشود، آيا تماس با بدن مذكور، نياز به غسل مسّ ميّت دارد؟
پاسخ : در صورتى كه ذهاق روح شده و بدن فرد مذكور سرد شده باشد، غسل دارد.
سؤال 331 : در دو فرض زير، مادرى كه در شكم خود جنين مردهاى دارد، جهت انجام فريضه نماز، آيا لازم است غسل مسّ ميّت انجام دهد يا خير؟ در صورت لزوم، آيا براى هر نماز، غسل به جا آورد يا يك غسل تا خارج شدن جنين كافى است؟
الف. سنّ جنين زير چهار ماه باشد.
ب. سنّ جنين بالاى چهار ماه باشد.
(111)
پاسخ : در هر دو فرض، بر مادر غسل مسّ ميّت واجب نيست و مادامى كه جنين مرده بيرون نيامده و مسّ مادر بر بدن او صدق نكند، چيزى بر مادر واجب نيست.
سؤال 332 : آيا مسّ بچه سقط شده (چهار ماهه)، نياز به غسل مسّ ميّت دارد؟ آيا علاوه بر مس كننده، اين غسل بر مادر نيز واجب است؟
پاسخ : اگر بچه سقط شده، چهار ماه كامل داشته باشد، غسل مسّ ميّت دارد و بنا بر احتياط واجب مادرش نيز غسل مسّ ميّت نمايد.
سؤال 333 : آيا بچهاى كه پس از مرگ مادر متولد مىشود، نياز به غسل مسّ ميّت در هنگام بلوغ دارد؟
پاسخ : وقتى كه بالغ شد، بنا بر احتياط بايد غسل مسّ ميّت كند.
سؤال 334 : هنگام غسل ميّت، يك نفر آب را از نهر بر مىدارد و به ديگرى مىدهد و او آب را مىريزد و شخص سوم ميّت را غسل مىدهد. آيا به آن دو نفر ديگر نيز غسل مسّ ميّت واجب است يا خير؟
پاسخ : آن دو نفر ديگر اگر دستشان به ميّت نخورده باشد، غسل مسّ ميّت بر آنها واجب نيست و اگر دستشان به ميّت خورده باشد، بر آنان نيز غسل مسّ ميّت واجب مىشود.
سؤال 335 : آيا غسل مسّ ميّت بر كسى كه جنازه شهيد را لمس مىكند، واجب است؟
پاسخ : غسل مسّ ميّت واجب است. البته اين حكم نسبت به مسّ بدن شهيدى كه غسل دادن او واجب نيست، بنا بر احتياط است.
سؤال 336 : اگر كسى بدون اختيار، بدنش با ميّت تماس پيدا كند (مثلاً در حالت خواب يا بى هوشى)، آيا بايد غسل مسّ ميّت كند؟ اگر بدن بچه با ميّت تماس پيدا كند، چه حكمى دارد؟
(112)
پاسخ : در وجوب غسل مسّ ميّت، اختيار و بيدارى و بلوغ و عقل شرط نيست وا گر بچه مس كند،اگر مميّز باشد، غسلش صحيح است، والاّ پس از بلوغ و يا مميّز شدن، غسل را انجام دهد.
سؤال 337 : از نظر حكم شرعى، چه فرقى است بين اين كه كسى ميّت را با دست خشك لمس كند يا با دست مرطوب؟
پاسخ : در هر دو صورت مذكور و پيش از غسل دادن ميّت، غسل مسّ ميّت واجب مىشود؛ ولى اگر رطوبتى از دست به بدن ميّت يا از بدن ميّت به دست منتقل شود، موجب سرايت نجاست به دست نيز مىگردد.
سؤال 338 : اگر عضوى از بدن ميّتِ غير مسلمان به بدن مسلمان زنده وصل و منجر به حلول حيات شود، لمس محلّ مذكور چه حكمى دارد؟
پاسخ : در مفروض سؤال، پس از حلول حيات، حكم بدن مسلمان زنده را دارد.
سؤال 339 : آيا در صورت مسّ دندان مصنوعى و موى مرده، غسل مسّ ميّت واجب مىشود؟
پاسخ : براى مسّ دندان مصنوعى، غسل واجب نمىشود؛ اما در مسّ موى ميّت، چنانچه مسّ ميّت صدق كند، بعيد نيست غسل واجب شود.
سؤال 340 : آيا غسل مسّ ميّت بر كسى كه اسكلت كامل يك انسان را لمس مىكند، واجب است يا خير؟
پاسخ : چنانچه قرينهاى مبنى بر اين كه پس از مرگ غسل داده شده، وجود نداشته باشد، احتياط واجب آن است كه پس از لمس آن، غسل مسّ ميّت نمايد.
سؤال 341 : آيا مىتوان از استخوانهاى كشف شده در قبور مسلمانان، براى يادگيرى مسائل پزشكى استفاده كرد؟ و آيا لمس اين استخوانها غسل دارد؟
(113)
پاسخ : بعيد نيست كه قبور مسلمانان اماره باشد براى تحقّق مسلمان بودن صاحب استخوان و براى مسّ استخوان مفروض در سؤال، غسل واجب نباشد؛ ولى استخوانها بايد دفن شوند و استفاده از آنها براى يادگيرى مسائل پزشكى جايز نيست، مگر اين كه راه يادگيرى منحصر به استفاده از آنها باشد.
سؤال 342 : آيا تماس بدن انسان با چيزهايى مثل خون ميّت، نه بدن او، باعث غسل مسّ ميّت مىشود يا نه؟
پاسخ : اگر صدق كند كه ميّت را مس كرده، بايد غسل كند، وگرنه موجب غسل نمىشود.
سؤال 343 : اگر در بين غسل مسّ ميّت حدثى پيش بيايد، آيا غسل باطل مىشود؟
پاسخ : در فرض سؤال، غسل مسّ ميّت باطل نمىشود.
سؤال 344 : كسى كه مشغول غسل مسّ ميّت است، اگر در بين غسل مسّ ميّت جنب شود، آيا بايد غسل را رها كند يا آن را ادامه دهد و بعدا غسل جنابت كند؟
پاسخ : مىتواند اتمام كند و بعد غسل جنابت را انجام دهد و نيز مىتواند غسل مسّ ميّت را رها كند و يك غسل به نيّت غسل جنابت و يا رفع حدثِ موجود انجام دهد.
سؤال 345 : با واجب شدن غسل مسّ ميّت، چه چيزى بر انسان حرام مىشود؟ آيا داخل شدن و توقّف در مسجد و امثال آن كه بر جنب و حائض حرام بود، جايز است يا نه؟
پاسخ : داخل شدن و توقّف در مساجد و امثال آن كه بر جنب و حائض و نفساء حرام است، بر مس كننده ميّت حرام نيست.
غسلهاى مستحبّى
سؤال 346 : اگر نتوانيم غسلهاى مستحبّى را كه در شرع وارد شده است، انجام دهيم
(114)
يا انجام دادن آن، مقدارى مشكل باشد، آيا مىتوانيم براى كسب ثوابِ غسل، به جاى آن تيمّم كنيم؟
پاسخ : بدل بودن تيمّم از غسلهاى غير رافعِ حدث، ثابت نيست.
سؤال 347 : آيا غسل جمعه، مجزى از وضو است يا خير؟
پاسخ : غسل جمعه، بنا بر احتياط واجب، مجزى از وضو نيست و لازم است به قصد احتياط، وضو نيز گرفته شود.
سؤال 348 : اگر بدانيم كه در روز جمعه نمىتوانيم غسل جمعه را انجام دهيم، چه كنيم تا بتوانيم ثواب غسل جمعه را كسب كنيم؟
پاسخ : در فرض مذكور، روز پنجشنبه غسل جمعه را انجام بدهيد. ان شاء اللّه ثواب آن را درك مىكنيد.
سؤال 349 : آيا غسلهاى مستحبّى (مثل غسل جمعه) نيز مانند غسلهاى واجب، باطل مىشوند يا نه؟ مثلاً اگر پس از انجام غسل جمعه، در همان روز جمعه، حدث اصغر يا اكبر پيش آمد، آيا لازم است براى درك ثواب غسل جمعه، دوباره آن را انجام داد؟
پاسخ : تدارك پس از وقوع حدث اكبر و يا حدث اصغر لازم نيست؛ بلكه باانجام دادن غسل، امتثال امر الهى را كرده است.
سؤال 350 : شخصى كه نمىداند جنب شده است، آيا اگر غسل مستحبّى انجام دهد، كفايت از غسل جنابت مىكند يا خير؟
پاسخ : كفايت غسل مستحبّى از اغسال ديگر كه قصد آنها را (ولو اجمالاً) نكرده باشد، مشكل است.
سؤال 351 : كسى كه جنب شده يا از حيض و نفاس پاك شده، ولى غسل نكرده، در صورتى كه يك غسل مستحبّى (مثل غسل جمعه) انجام دهد و به همراه آن، نيّت غسل
(115)
واجب را نكند، آيا كفايت از غسلهاى واجب مىكند يا نه؟
پاسخ : كفايت كردن غسل جمعه از ساير اغسال، مورد اشكال است.
