موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی

 

5- جواهرى كه از دريا و مانند آن بدست مى‌آيد‌

 

مسأله 1828- اگر به واسطۀ غوّاصى، يعنى فرو رفتن در دريا، لؤلؤ و مرجان يا جواهر ديگرى بيرون آورند، روييدنى باشد يا معدنى، چنانچه بعد از كم كردن مخارجى كه براى بيرون آوردن آن كرده‌اند قيمت آن به حدّ نصاب برسد، بايد خمس آن را بدهند و نصاب آن بنابر احتياط واجب يك دينار شرعى است كه بنابر مشهور 18 نخود طلا‌  (تقريبا 4/ 3 گرم) مى‌باشد ولى در مسأله 1904 خواهيم گفت كه مقدار دينار شرعى بيشتر بوده، بنابر يك نظر تقريبا 24/ 4 گرم و بنابر نظر ديگر تقريبا 46/ 4 گرم مى‌باشد، ولى بهتر است بر طبق قول مشهور عمل شود.

 

مسأله 1829- اگر بدون فرو رفتن در دريا، به وسيلۀ اسبابى جواهر بيرون آورد و بعد از كم كردن مخارجى كه براى آن كرده قيمت آن به يك دينار شرعى برسد، بايد خمس آن را بدهد، ولى اگر از روى آب دريا يا از كنار دريا جواهر به دست آورد، در صورتى بايد خمس آن را بدهد كه آنچه را بدست آورده به تنهايى يا با منفعتهاى ديگر او از مخارج سالش زياد بيايد، كه در اين صورت لازم نيست كه قيمت آن به يك دينار شرعى برسد.

 

مسأله 1830- خمس ماهى و حيوانات ديگرى كه انسان از دريا مى‌گيرد در صورتى واجب است كه به تنهايى يا با منفعتهاى ديگر او از مخارج سالش زياد بيايد.

 

مسأله 1831- اگر انسان بدون قصد اين كه چيزى از دريا بيرون آورد در دريا فرو رود و اتّفاقاً جواهرى به دستش آيد، در صورتى كه به يك دينار شرعى برسد و قصد كند كه آن چيز ملكش باشد، بايد خمس آن را بدهد.

 

مسأله 1832- اگر انسان در دريا فرو رود و حيوانى را بيرون آورد و در شكم آن جواهرى پيدا كند كه قيمتش يك دينار شرعى يا بيشتر باشد، چنانچه آن حيوان مانند صدف باشد كه نوعاً در شكمش جواهر هست، بايد خمس آن را بدهد، و اگر اتّفاقاً جواهر بلعيده باشد، در صورتى خمس آن واجب است كه به تنهايى يا با منفعتهاى ديگر او از مخارج سالش زيادتر باشد.

 

مسأله 1833- اگر از رودخانه‌هاى بزرگ- مانند دجله و فرات و كارون- جواهرى بيرون آورد كه قيمت آن به يك دينار شرعى برسد (خواه آن را با فرو رفتن يا با اسبابى بدون فرو رفتن بيرون آورد) چنانچه در آن رودخانه جواهر عمل مى‌آيد، بايد خمس آن را بدهد.

 

مسأله 1834- اگر در آب فرو رود و مقدارى عنبر بيرون آورد كه قيمت آن يك‌ دينار شرعى يا بيشتر باشد، بايد خمس آن را بدهد، و چنانچه از روى آب يا از كنار دريا به دست آورد، چنانچه از مؤونۀ سال زياد بيايد خمس آن واجب است هر چند قيمت آن به يك دينار شرعى هم نرسد.***

 

مسأله 1835- كسى كه كسبش غوّاصى يا بيرون آوردن معدن است، اگر خمس آنها را بدهد و چيزى از مخارج سالش زياد بيايد، لازم نيست دوباره خمس آن را بدهد.

 

مسأله 1836- لازم نيست كه مالك بالغ باشد تا خمس بر مال وى واجب گردد، بلكه در مال بچه هم خمس لازم است، و ولىّ او بايد خمس را بپردازد، و اگر ولىّ، نپرداخت، بعد از آنكه بچه بالغ شد بر خودش واجب است خمس را بپردازد.