موضوع: کتب استفتائی
مرجع: حضرت آیت الله العظمی وحید خراسانی
« احكام اعتكاف »
اعتكاف از عبادات است ، واعتكاف شرعاً آن است كه در مسجد به قصد قربت درنگ واقامت كند و احتیاط مستحبّ آن است كه اقامت به قصد انجام عبادتى ـ مانند نماز ـ باشد ، وبراى آن وقت معینى نیست ، ودر هر زمانى كه روزه صحیح است ، اعتكاف هم صحیح است.
مسأله ۱۷۵۹ ـ در اعتكاف امورى معتبر است:
اوّل: آن كه اعتكاف كننده عاقل باشد ، و اعتكاف بچّه ممیز صحیح است.
دوم: قصد قربت به گونه اى كه در وضو گذشت.
سوم: روزه ، پس كسى كه روزه او باطل است ـ مانند مسافرى كه قصد اقامه ده روز ندارد ـ نمى تواند اعتكاف كند.
چهارم: آن كه در مسجد الحرام ، یا مسجد النّبى (صلى الله علیه وآله وسلم) ، یا مسجد كوفه ، یا مسجد بصره ، یا مسجد جامع باشد.
پنجم: با اذن كسى كه اذن او معتبراست ، باشد ، پس اعتكاف زن ، بدون اذن شوهر ، در صورتى كه منافى با حقّ شوهر باشد ، صحیح نیست.
ششم: مدّت سه روز ودو شب وسطِ آن سه روز ، در مسجدى كه در آن اعتكاف كرده است ، بماند ، وجز براى امورى كه ضرورت دارد ، از مسجد بیرون نرود ، و مى تواند براى عیادت مریض و تشییع جنازه و تجهیز میت ـ مانند غسل ونماز ودفن میت ـ از مسجد بیرون برود.
و در مواردى كه جایز است از مسجد بیرون رود ، بیشتر از زمانى كه براى انجام آن امر لازم است ، خارج مسجد نماند ، وبنا بر احتیاط واجب ، از نزدیكترین راه به مسجد برگردد ، ودر بیرون مسجد ننشیند ، و اگر اضطرار به نشستن پیدا كرد ، در صورت امكان در سایه ننشیند.
مسأله ۱۷۶۰ ـ پس از شروع در اعتكاف ، در صورتى كه آن اعتكاف واجب معین ـ مثل آن كه نذر كرده باشد در زمان معینى اعتكاف نماید ـ نباشد ، تا دو روز نگذشته باشد ، مى تواند از اعتكاف رجوع كند و آن را بهم بزند ، ولى اگر هنگام نیت شرط كرده باشد كه اگر برایش اتّفاقى بیفتد ، بتواند رجوع كند ، بعد از گذشت دو روز هم مى تواند رجوع نماید.
مسأله ۱۷۶۱ ـ كسى كه اعتكاف مى كند باید از امورى اجتناب نماید ، وارتكاب آنها اعتكاف را باطل مى كند ، ولى وجوب اجتناب از آنها در اعتكافى كه واجب معین نیست ـ در غیر جماع ـ بنابر احتیاط است:
۱) جماع ، و بنابر احتیاط واجب از استمناء و مباشرت زن به لمس و بوسیدن به شهوت هم اجتناب كند.
۲) بوى خوش.
۳) خرید وفروش ، كه اعتكاف را باطل مى كند ، ولى معامله باطل نمى شود ، وبنا بر احتیاط واجب از هر تجارتى ـ هر چند به مصالحه ومضاربه واجاره ومانند اینها ـ اجتناب كند ، واگر به خرید یا فروش چیزى اضطرار پیدا كند ، ونتواند وكیل بگیرد ، جایز است.
۴) ممارات ـ مجادله كردن ـ به قصد غالب شدن واظهار فضل ، بر هر امرى چه از امور دینى باشد یا از امور دنیوى.
مسأله ۱۷۶۲ ـ اگر در حال اعتكاف واجب ، عمداً جماع كند ـ چه در روز باشد یا شب ـ كفّاره بر او واجب مى شود ، وكفّاره اش این است كه یك بنده آزاد كند ، یا دو ماه پشت سر هم روزه بگیرد ، یا شصت مسكین را اطعام نماید.
و در ارتكابِ غیر جماع ـ از امورى كه باید از آنها اجتناب نماید ـ كفّاره واجب نیست.
مسأله ۱۷۶۳ ـ اگر اعتكاف كننده ، یكى از مبطلات اعتكاف را سهواً انجام دهد ، صحّت اعتكاف محلّ اشكال است.
مسأله ۱۷۶۴ ـ اگر اعتكاف را به یكى از امورى كه ذكر شد باطل كند ، در صورتى كه اعتكاف واجب غیر معین باشد ـ مثل آن كه اعتكاف را ، بدون آن كه در وقت معینى باشد ، نذر كند ـ باید دوباره به جا آورد ، و در صورتى كه واجب معین باشد ـ مثل آن كه در وقت معینى اعتكاف را نذر كند ـ یا اعتكاف مستحبّ باشد وانجام آن مبطل بعد از دو روز باشد ، بنا بر احتیاط واجب ، اعتكاف را قضا كند ، واگر در اعتكاف مستحبّ قبل از دو روز باشد ، قضا ندارد.
مسأله ۱۷۶۵ ـ عدول از اعتكاف به اعتكاف دیگر جایز نیست ، چه هر دو واجب باشند ـ مثل آنكه یكى را به نذر و دیگرى را به قسم بر خود واجب كرده باشد ـ یا هر دو مستحبّ باشند ، یا یكى واجب ودیگرى مستحبّ باشد ، یا یكى براى خود ودیگرى به نیابت یا اجاره براى غیر باشد ، یا هر دو به نیابت از غیر باشد.
مسأله ۱۷۶۶ ـ اگر اعتكاف كننده بر فرش غصبى بنشیند ، معصیت كرده است ، واعتكاف باطل نمى شود ، ولى اگر كسى به مكانى سبقت كرده وجا گرفته باشد ، واعتكاف كننده ، آن مكان را از او بدون رضایت بگیرد ، اعتكافش در آن مكان باطل است.
مسأله ۱۷۶۷ ـ اگر بر اعتكاف كننده غسل واجب شود ، در صورتى كه غسل كردن در مسجد مانعى نداشته باشد ـ مانند غسل مسّ میت ـ جایز نیست از مسجد خارج شود ، ودر صورتى كه مانع داشته باشد ـ مثل غسل جنابت كه مستلزم ماندن در مسجد با جنابت است ـ باید خارج شود ، وگرنه اعتكاف او باطل مى شود.
